Τα Living Labs μοχλός καινοτομίας και ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο

Του Γιώργου Βιτσάκη, Πανεπιστήμιο Κρήτης

 

Στη σημερινή εποχή όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται η ανάγκη δημιουργίας συνεργασιών και εύρεσης καινοτόμων ιδεών για την εξέλιξη του κοινωνικό οικονομικού συστήματος. Η ΕΕ προωθεί πολιτικές που οδηγούν στη δημιουργία καινοτόμων λύσεων με στόχο τη δημιουργία έξυπνων υπηρεσιών και προϊόντων με απώτερο στόχο την υλοποίηση «έξυπνων πόλεων».

Πολλοί δημόσιοι φορείς πλέον υποστηρίζουν σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο την ανάπτυξη ανοιχτών υποδομών καινοτομίας με σκοπό την προώθηση της περιφερειακής καινοτομίας όπως οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται για τα Living Lab.           

 

Το Living Lab αποτελεί ένα ανοιχτό περιβάλλον συνεργασίας ιδιωτικών και δημόσιων φορέων το οποίο παρέχει τις δυνατότητες για έρευνα, γνώση και ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών. Αποτελεί μία πλατφόρμα ανάπτυξης και δοκιμής νέων τεχνολογιών αιχμής με κέντρο τον ίδιο τον χρήστη των και τις ανάγκες του σε πραγματικό περιβάλλον.

Τα ζωντανά εργαστήρια μοιράζονται γνώση, υπηρεσίες, δεδομένα και λογισμικό σε βάση κοινού συμφέροντος και επιπρόσθετα έχουν τη δυνατότητα να διακινήσουν όλα τα παραπάνω στη παγκόσμια αγορά.

Σύντομη Ιστορία των Living Lab

Το Νοέμβριο του 2006 κατά την προεδρεία της Φιλανδίας, ξεκίνησε στο Ελσίνκι η προσπάθεια της δημιουργίας του Ευρωπαϊκού δικτύου των living lab (ΕNoLL), το οποίο αναπτύχθηκε μέσω τεσσάρων ανοιχτών προσκλήσεων συμμετοχής. Μέχρι το 2009 αριθμούσε 129 μέλη ενώ το τέταρτο κύμα που ολοκληρώθηκε στις 14 -4-10 στη Μαδρίτη πρόσθεσε ακόμα 118 μέλη. Τον Ιανουάριο του 2010 τέθηκε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους και εδραιώθηκα επίσημα στην Ευρωπαϊκή ένωση σε συνεργασία με το δίκτυο Eurocities

Σήμερα το ευρωπαϊκό δίκτυο των living lab αποτελείται από 20 χώρες της Ευρώπης ενώ τα Living Labs υπάρχουν και σε 10 χώρες εκτός Ευρώπης, όπως στην Λατινική Αμερική, την Ασία και την Αφρική.

Για τη δημιουργία ενός Living Lab απαιτείται η συνεργασία πολλών φορέων, Τοπική αυτοδιοίκηση, εκπαιδευτικά και ερευνητικά κέντρα, εταιρείες και επιχειρήσεις, πολίτες και τοπικές οργανώσεις. Η συνεργασία όλων αυτών προωθεί την εξάπλωση και ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών αλλά και των καινοτομιών που προκύπτουν από την έρευνα και δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής και δοκιμής τους σε πραγματικές συνθήκες από πραγματικούς χρήστες. Στο μοντέλο του Ζωντανού εργαστηρίου ο χρήστης είναι το επίκεντρο και ο οδηγός της έρευνας και της ανάπτυξης.

 Γιατί χρειαζόμαστε τα Living Labs;

Έχει αλλάξει η έννοια της καινοτομίας και παράλληλα Έχουν αλλάξει οι ανάγκες των χρηστών

 Τα Living Labs δεν αφορούν μόνο στην παραγωγικότητα και στην ανάπτυξη της οικονομίας και στον ανταγωνισμό αλλά στην νέα καινοτομία που προωθείται από την Ευρωπαϊκή ένωση

Η Καινοτομία σήμερα δεν είναι αυτό που προωθούν οι ερευνητές αλλά αυτό που οι χρήστες υιοθετούν

Υπάρχει μεγάλος αριθμός Living Lab στην Ευρώπη με μεγάλο εύρος αντικειμένων.

Υγεία, Δημοκρατία και διακυβέρνηση, ενέργεια, νέες τεχνολογίες, Περιβάλλον κ.α είναι μερικά από τα παραδείγματα.

Υπάρχει μεγάλη δράση στον τομέα των έξυπνων πόλεων η οποία καθετοποιείται στους εξής άξονες

1. E-participation (ηλεκτρονική συμμετοχή), 

 2. E-health (ηλεκτρονική υγεία) και

 3. Manufacturing (κατασκευαστικές καινοτομίες)

Και προωθείται από την Ευρωπαϊκή ένωση με διάφορα προγράμματα με μεγάλη χρηματοδότηση που έχουν σαν στόχο την ανάπτυξη των έξυπνων πόλεων μέσω ανοιχτής καινοτομίας, την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στις νέες τεχνολογίες και την προώθηση της επιχειρηματικότητας.

Λόγω της παγκοσμιοποίησης πλέον της αγοράς και της οικονομίας οι καινοτομίες σε θέματα τεχνολογίας θα πρέπει να είναι ανοιχτές σε παγκόσμιο επίπεδο και να ξεπερνούν τα σύνορα. Δεδομένου του μεγάλου ανταγωνισμού που προκαλεί στις επιχειρήσεις η παγκοσμιοποιημένη αγορά, χρειάζεται η βιομηχανία και οι επιχειρήσεις να καινοτομούν και να συμμετέχουν σε διεθνή δίκτυα για να διασφαλίσουν την επιβίωση τους.

Η Λογική της Λειτουργίας της συνεργασίας που προτείνει το Living Lab παρουσιάζεται στο σχήμα. Τα εκπαιδευτικά κέντρα και τα Ινστιτούτα παράγουν γνώση. Η γνώση μετατρέπεται σε καινοτομία και στη συνέχεια εμπορευματοποιείται μέσω επιχειρήσεων, ινστιτούτων, ερευνητικών κέντρων κ.α. Η Εμπορευματοποίηση της τεχνογνωσίας οδηγεί στη δημιουργία προϊόντος το οποίο οδηγείται στη αγορά. Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι διάφοροι φορείς μπορούν να συμβάλλουν στη προώθηση της διαδικασίας μέσω της δημιουργίας κινήτρων και προγραμμάτων. Σε όλη αυτή τη διαδικασία ο χρήστης παίζει κεντρικό ρόλο καθώς είναι αυτός που προσδιορίζει τις ανάγκες και αποτελεί πηγή έμπνευσης νέων ιδεών και υπηρεσιών

Ο στόχος του θεματικού δικτύου CO-LLABS είναι να υιοθετηθούν σε όλη την Ευρώπη υπηρεσίες των Living Lab που βασίζονται στις ΤΠΕ με στόχο να επιτρέψουν στις ΜΜΕ να βελτιώσουν τις υπηρεσίες και τις διαδικασίες τους και να γίνουν μέρος ανοιχτών πλατφορμών καινοτομίας. Οι τομείς που δραστηριοποιείται κυρίως το δίκτυο είναι e-health, e-business and e-inclusion

APOLLON: Το πρόγραμμα αξιολογεί το θετικό αποτέλεσμα των διακρατικών δικτύων των Living Labs γεγονός που επιτρέπει στις ΜΜΕ να δοκιμάσουν και να πειραματιστούν έξω από την δικιά τους αγορά εργασίας και   να αποκτήσουν πρόσβαση σε όλη την Ευρώπη.

Τα παραπάνω project (COLLABS, APOLLON) έχουν χρηματοδότηση από την ΕΕ η οποία όπως αναφέρθηκε προωθεί με την πολιτική της, τη δημιουργία και εξάπλωση των Living Labs. Πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα όπως αυτά που βλέπετε στη διαφάνεια (FP&-ICT, CIP ICT-PSP και άλλα) συμβάλλουν στην ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων των Living Labs.

To 7o πρόγραμμα πλαίσιο της ΕΕ αποτελεί το κύριο μέσο χρηματοδότησης με το οποίο η ΕΕ υποστηρίζει δράσεις έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης για την περίοδο 2007-2013. Το πρόγραμμα «Υποστήριξη της πολιτικής για τις τεχνολογίες Πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών» στοχεύει στην ενίσχυση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας μέσω της ευρείας διάδοσης και της καλύτερης χρήσης των νέων τεχνολογιών Πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ) από τους πολίτες , τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες (ΜΜΕ).

 

Τα Living Lab χρηματοδοτούνται από τον δεύτερο στυλοβάτη του πλαισίου i2010 με τίτλο « Ενίσχυση της καινοτομίας και της επένδυσης στην ICT έρευνα» με χρηματοδότηση προγραμμάτων αποκλειστικά για LL.

Διακίνηση ιδεών

Μεταφορά γνώσης και δεδομένων

Δοκιμή νέων τεχνολογιών και προϊόντων

Άνοιγμα στην παγκόσμια αγορά

 Φέρνουν τον χρήστη νωρίς σε επαφή με τη δημιουργική διαδικασία με σκοπό να ανακαλύψουν νέες ανάγκες και συμπεριφορές των χρηστών

Γεφυρώνουν το κενό μεταξύ της ανάπτυξης τεχνολογιών και της υιοθέτησης αυτών των προϊόντων από όλους όσους εμπλέκονται στη διαδικασία διακίνησης τους μέσω της συνεργασίας με τους διαφορετικούς φορείς

 Αναμενόμενα οφέλη από τη δημιουργία τοπικού Living Lab

Θα αποτελέσει νέα μορφή συνεργασίας που θα φέρει κοντά όλους τους τοπικούς φορείς

Δημιουργία ενός πόλου ανταλλαγής γνώσης και καινοτομιών στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης

Για τους χρήστες / πολίτες:

Δίνεται η ευκαιρία να αναμιχθούν σε ένα δίκτυο ανάπτυξης καινοτομίας και να έχουν πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής, να βελτιωθεί ο τρόπος ζωής τους  

Για τις εταιρείες που συμμετέχουν :

Καλύτερη αντίληψη των αναγκών των χρηστών

Δυνατότητα να δοκιμάσουν νέα προϊόντα με κανονικούς     χρήστες σε πραγματικό περιβάλλον και όχι σε εργαστήριο.    

Πρόσβαση σε μεγαλύτερη αγορά και νέους χρήστες.

Για τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα:

Δίνεται η ευκαιρία να συνεργαστούν με εταιρείες ΤΠΕ και να κάνουν τις ιδέες και την έρευνα πραγματικότητα

Έρχονται σε επαφή με επιχειρήσεις και την αγορά εργασίας

 

Το πανεπιστήμιο Κρήτης προωθεί τη δημιουργία Living Lab στην Κρήτη και την ευρύτερη περιοχή.

Πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με διάφορους φορείς με γνώμονα τη συνεργασία για τη δημιουργία living Lab

Υπάρχει διαθεσιμότητα για συνεργασία και προτάσεις