Δίκτυο Ίκαρος

1.Εισαγωγή.
Σε εποχή έντονου ανταγωνισμού καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης ,αποτελούν τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά της ταυτότητας μιας πόλης.Σε μια μάλιστα περίοδο που οι πόροι είναι περιορισμένοι οι πόλεις είναι υποχρεωμένες να ανακαλύπτουν νέες πηγές εισροής εισοδημάτων αξιοποιώντας όλα τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά τους. Για να γίνει αυτό πρέπει να υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις :

Πρώτη , η διάθεση για συνεργασία όλων των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που με τις αποφάσεις τους επηρεάζουν τη ζωή της πόλης.Η τοπική Αυτοδιοίκηση, τα Επιμελητήρια, ο Οργανισμός λιμένα , ο Εμπορικός Σύλλογος, το Υπουργείο Πολιτισμού κά είναι αναγκαίο να συνεργάζονται και να συναποφασίζουν.

Δεύτερη , η ύπαρξη επιλογής στρατηγικού στόχου, δηλαδή, σε ποιο τομέα θέλει να αναπτυχθεί η πόλη και τι αποτελέσματα ,κυρίως οικονομικά , επιθυμεί να εισπράξει. Όλα τα επιχειρησιακά προγράμματα των επί μέρους φορέων πρέπει να υπηρετούν την υλοποίηση του στρατηγικού στόχου.

Τρίτη, στηριγμένη η πόλη στα μοναδικά ανταγωνιστικά της χαρακτηριστικά που ενισχύονται από τις παρεμβάσεις των τοπικών φορέων οικοδομεί την ταυτότητά της.Τα πραγματικά στοιχεία που προσδιορίζουν την ταυτότητα της πόλης δημιουργούν στους κατοίκους, στους επισκέπτες αλλά και σε αυτούς που διαβάζουν ή ακούν για την πόλη τις εντυπώσεις, τις αντιλήψεις δηλ την εικόνα της.Τα πραγματικά στοιχεία της ταυτότητας σε συνάρτηση με την εικόνα δημιουργούν το Brand name της πόλης.

Τέταρτη, η υποστήριξη της συνειδητής επιλογής του στρατηγικού στόχου απαιτεί ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης (Branding) .Οι τακτικοί σχεδιασμοί, οι αξιολογήσεις και οι αναγκαίοι επανασχεδιασμοί ,εξυπηρετούνται από το σύστημα Branding της πόλης.

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στον αστικό αναπτυξιακό σχεδιασμό , πράγματι βλέπουμε τις πόλεις να επιλέγουν κατευθύνσεις όπως Πράσινες πόλεις, Τουριστικές πόλεις, Πόλεις του πολιτισμού και της δημιουργικότητας κά.

Μπορεί όμως μια πόλη σήμερα στην Ελλάδα να επιλέξει σαν βασικό στοιχείο της ταυτότητάς της τις ψηφιακές πολιτικές ή αυτές απλώς αποτελούν τα βοηθητικά εργαλεία για να ενισχύσουν άλλου τύπου ταυτότητες όπως αυτές που αναφέραμε παραπάνω;

2. Υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα πόλεις με ισχυρά στοιχεία ταυτότητας ψηφιακής πόλης;

Οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών αναπτύχτηκαν ραγδαία και επηρέασαν την ζωή των πολιτών , των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων τα τελευταία 30 χρόνια και μάλιστα ιδιαίτερα τα τελευταία 15 με την ευρεία διάδοση του διαδικτύου.Πρώτα επηρέασαν την εσωτερική οργάνωση των Δημοσίων και ιδιωτικών οργανισμών και αργότερα πρόσφεραν την δυνατότητα εξωστρεφούς παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες και τους πελάτες των επιχειρήσεων.

Οι εξελίξεις στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών ακολουθούσαν τις δυνατότητες του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα.Σήμερα δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει στην Ελλάδα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πόλης που ο στρατηγικός της σχεδιασμός και η ποσότητα και ποιότητα της παροχής υπηρεσιών να της προσδίδει τον χαρακτηρισμό της ψηφιακής πόλης.

Αν λοιπόν σήμερα τα παραδείγματα Ελληνικών πόλεων είναι αδύναμα , προκύπτει το ερώτημα με ποια στρατηγική θα οικοδομήσουμε την ανταγωνιστική ταυτότητα μιας πόλης που επιθυμεί να ταυτιστεί με την ψηφιακή εποχή ;

3. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Το θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα έχει παραχωρήσει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μικρότερο αριθμό αρμοδιοτήτων σε σχέση με την Ευρώπη όμως το τελευταίο διάστημα οι αρμοδιότητες έχουν αυξηθεί και μάλλον αργά αλλά σταθερά θα συγκλίνουμε με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα.Άρα ο ρόλος της Τοπικής αυτοδιοίκησης είναι καθοριστικός για τη χάραξη της στρατηγικής μιας πόλης ή μιας ολόκληρης περιοχής.

Δύο κύριες φάσεις έχει γνωρίσει μέχρι τώρα η Τοπική Αυτοδιοίκηση μετά την μεταπολίτευση.

Στην πρώτη φάση οι Δήμαρχοι διεκδικούσαν πόρους και αρμοδιότητες από το κράτος. Σχεδόν δεν διέφεραν από ένα πρόεδρο Εργατικού Κέντρου ή μιας ομοσπονδίας. Είχαμε το πρότυπο του Δημάρχου διεκδικητή.

Στη δεύτερη φάση σταδιακά υπήρξε παραχώρηση αρμοδιοτήτων και πόρων , διαχείριση των Κοινοτικών πλαισίων. Τότε δόθηκε βάρος στις υποδομές και στα Τεχνικά έργα και παρουσιάστηκε το πρότυπο του Δημάρχου Εργολάβου.

Δύο παράγοντες καθορίζουν τις σημερινές προτεραιότητες των Δήμων.
1.Η μείωση των διαθέσιμων πόρων

2.Οι αυξημένες αρμοδιότητες που έχουν συγκεντρώσει μέσω των διοικητικών μεταρρυθμίσεων

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω οι Δήμαρχοι είναι υποχρεωμένοι να δουλέψουν σε δύο επίπεδα.

Το πρώτο είναι η ορθολογική διαχείριση αρμοδιοτήτων και πόρων .Δηλαδή :

Α. Να δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην ποιοτική και αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών .Για παράδειγμα :

Επιτυχημένη αποκομιδή και διαχείριση των σκουπιδιών, εύρυθμη λειτουργία κοινωνικών υπηρεσιών , Παιδικών σταθμών , πολιτιστικών οργανισμών , αθλητικών κέντρων κά , συνέχιση της λειτουργίας του προγράμματος «βοήθεια στο σπίτι» ,ανάπτυξη υπηρεσιών στήριξης του πρωτογενούς τομέα.

Β. Να εκμεταλλεύονται με το καλύτερο δυνατό τρόπο τις σχετικά μικρές Εθνικές και Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις (κυρίως το ΕΣΠΑ )

Η εστίαση της προσοχής στην παροχή υπηρεσιών ανακουφίζει τους κοινωνικά αδύναμους και δημιουργεί μαζί με την δράση των εθελοντικών οργανώσεων ένα πλέγμα κοινωνικών παροχών και αλληλεγγύης απαραίτητο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης.Αυτά όσο κι αν φαίνονται αυτονόητα , σήμερα δεν είναι.Αυτή η στόχευση δημιουργεί ένα άλλο μοντέλο Δημάρχου , αυτό του παρόχου υπηρεσιών.
Αυτός ο Δήμαρχος θα θεωρείται επιτυχημένος από την κοινή γνώμη, μετά το πέρας της σημερινής Δημοτικής θητείας.

Το δεύτερο επίπεδο είναι ο σχεδιασμός με βάση τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά της ταυτότητας μιας περιοχής.Σε μια μάλιστα περίοδο που οι πόροι είναι περιορισμένοι οι Δήμοι είναι υποχρεωμένοι να ανακαλύπτουν νέες πηγές εισροής εισοδημάτων αξιοποιώντας όλα τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά τους .

Δηλαδή, πέρα από την ορθολογική διαχείριση και την στροφή προς τις υπηρεσίες ο Δήμαρχος πρέπει να ασχοληθεί με την οικοδόμηση της ταυτότητας του τόπου του , επιλέγοντας το πολύ δύο άξονες, στηριζόμενος στη μοναδικότητα των χαρακτηριστικών του και στα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα.Και επί πλέον, παραμερίζοντας τις στρεβλές αντιλήψεις του παρελθόντος , θα δημιουργήσει ένα σύστημα οργάνωσης και προβολής αυτής της ταυτότητας με κύριο στόχο να την πουλάει. Γιατί όταν ένας τόπος πουλάει, αναπτύσσεται η οικονομία και εισπράττουν όλοι.

Τα δημοτικά συμβούλια πρέπει να υπερβαίνουν την αποξένωσή τους από την οικονομία και να λειτουργούν σαν μια “επιχειρηματική” μονάδα η οποία κινητοποιεί το ανθρώπινο και υλικό κεφάλαιο μιας περιοχής για να επιτύχουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα σε προστιθέμενη κοινωνική αξία, σε νέο κοινωνικό πλούτο, σε εισοδήματα και απασχόληση, σε ποιότητα ζωής για τους πολίτες τους.

Όποιος Δήμαρχος δουλέψει με αυτόν τον τρόπο, θα είναι αυτός που θα ξεχωρίσει και θα τον θυμούνται στο μέλλον!

Στο πλαίσιο που περιγράψαμε παραπάνω , ποια είναι τα αναγκαία βήματα ενός τόπου που επιλέγει την ενδυνάμωση των ψηφιακών πολιτικών για να ισχυροποιήσει σε πρώτη φάση την παροχή υπηρεσιών στους ποικίλους τομείς των αστικών δραστηριοτήτων και σε δεύτερη φάση ο όγκος των υποδομών και των ψηφιακών εφαρμογών να έχει ένα ικανό μέγεθος για να ισχυρισθούμε ότι έχει δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα καινοτομίας στους τομείς της πληροφορικής και επικοινωνιών ;

4. Η διατύπωση του στρατηγικού στόχου

Η πρώτο βήμα είναι η υποχρέωση διατύπωσης του στρατηγικού στόχου ώστε να οικοδομηθεί η ταυτότητα ψηφιακής πόλης.Ο στόχος αυτός πρέπει να περιγραφεί γραπτά όπως και η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης της υλοποίησης του.Σε ποιους άξονες θα βασίζεται ;

Το 2009 κατά την δημιουργία του δικτύου ΙΚΑΡΟΣ ( διαδημοτική συνεργασία των Δήμων της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου, για τις νέες τεχνολογίες ) είχαμε την διατύπωση των παρακάτω αξόνων για τη συγκρότηση μιας ψηφιακής στρατηγικής των δήμων.Με ελαφρά παραλλαγή της φράσης «Δημοτική αρχή» με την λέξη «πόλη» (με την έννοια της ολότητας) σχηματίζεται το παρακάτω κείμενο:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι. Υποχρέωση για παροχή ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο και ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων

Ι.1. Η πόλη παίρνει πρωτοβουλίες ώστε οι Δημότες να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω δημοσίων υποδομών , κατά προτίμηση μέσω ευρυζωνικών υποδομών. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στη δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Ι.2. Η πόλη λαμβάνει υπόψη της τις ανάγκες των πολιτών και προνοεί για την καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος σε όλες του τις μορφές (γεωγραφικές, ηλικιακές, άτομα με αναπηρία )

Ι.3. Η πόλη παρέχει εγγυήσεις για την ασφάλεια και την μυστικότητα όλων των προσωπικών στοιχείων που υπάρχουν και διακινούνται στα δημόσια πληροφοριακά συστήματα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: Υποχρέωση παροχής ψηφιακών υπηρεσιών και περιεχομένου
ΙΙ.1. Η πόλη παράγει ψηφιακό περιεχόμενο αναδεικνύοντας το πολιτιστικό απόθεμα ,προβάλλοντας τα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος και παρουσιάζοντας την ιστορική διαδρομή του χώρου που αντιπροσωπεύει.

ΙΙ.2. Η πόλη παρέχει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις ψηφιακές υπηρεσίες όλων των επιπέδων.

ΙΙ.3. Η πόλη φροντίζει ώστε οι πολιτικές, τα πρότυπα και οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στα πληροφοριακά της συστήματα για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, τις ηλεκτρονικές πληρωμές και την διαχείριση περιεχομένου είναι σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Πλαίσιο διαλειτουργικότητας και Ηλεκτρονικών συναλλαγών.

II.4. Η πόλη οφείλει να συνεργάζεται με τους πολίτες για την διαμόρφωση και υλοποίηση νέων εφαρμογών και υπηρεσιών τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: Υποχρέωση υιοθέτησης ανοικτών προτύπων

III.1. Η πόλη επιδιώκει την υιοθέτηση ανοικτών προτύπων αποθήκευσης εγγράφων και διακίνησης πληροφορίας στις δημόσιες υπηρεσίες προκειμένου να επιτυγχάνεται ανεξαρτησία από συγκεκριμένους κατασκευαστές λογισμικού, να εξασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη διατήρηση της πληροφορίας, και να διευκολύνεται η πρόσβαση σε αυτήν.

III.2. Η πόλη στηρίζει την χρήση Ελεύθερου Λογισμικού στις δημόσιες υπηρεσίες, και διερευνά τις δυνατότητες μετάβασης όπου αυτό δεν είναι τεχνικά εύκολο, για την επίτευξη αειφορίας, διαφάνειας και διαλειτουργικότητας στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, αλλά και για την αξιοποίηση του διεθνούς κοινωνικού κεφαλαίου που αντιπροσωπεύει το Ελεύθερο λογισμικό

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV:Υποχρέωση υιοθέτησης πολιτικών πράσινων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών

IV.1. Η πόλη οφείλει να επενδύσει σε πράσινες ΤΠΕ προμηθευόμενη την ανάλογη τεχνολογία, εκπαιδεύοντας τους πολίτες στη χρήση Δημοτικών πράσινων ΤΠΕ , ερευνώντας την θεσμοθέτηση της τηλε-εργασίας και επεκτείνοντας τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

IV.2. Η πόλη οφείλει να προχωρήσει στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για την προστασία του περιβάλλοντος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ V:Υποχρέωση διευκόλυνσης της , με ψηφιακό τρόπο , συμμετοχής

V.1. Η πόλη υποχρεούται να εξασφαλίσει το δικαίωμα στον πολίτη να διατυπώνει την γνώμη του χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες, τουλάχιστον στα μεγάλα θέματα, πριν την λήψη αποφάσεων.

V.2. Η πόλη δεσμεύεται να δημοσιεύει τα τελικά κείμενα των αποφάσεων στο διαδίκτυο ώστε να υπάρχει πλήρης ενημέρωση των πολιτών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI: Υποχρέωση για κατάρτιση στη χρήση νέων τεχνολογιών

VI.1. Η πόλη παίρνει πρωτοβουλίες ώστε οι πολίτες να αποκτούν βασικές γνώσεις και δεξιότητες για την αποτελεσματική χρήση των νέων τεχνολογιών ιδιαίτερα εκείνων που χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές των πολιτών με τις Δημόσιες υπηρεσίες.

VI.2. Η πόλη φροντίζει ώστε οι πολίτες να έχουν εξατομικευμένη βοήθεια όταν χρησιμοποιούν δημόσιο εξοπλισμό και εγκαταστάσεις νέων τεχνολογιών

VI.3. Η πόλη δημιουργεί πλατφόρμες ηλεκτρονικής μάθησης, ώστε οι πολίτες να διευκολύνονται στη χρήση δημοσίων ψηφιακών υπηρεσιών και εξοπλισμού.

Σε συντομία αναφέρονται οι αντιπροσωπευτικότεροι τομείς ψηφιακών παρεμβάσεων.

Οικονομική ανάπτυξη
Εκπαίδευση (ψηφιακές δραστηριότητες σχολείων, σχολικό δίκτυο …)
Απασχόληση (εκπαιδευτικές δράσεις,on line αναζήτηση Εργασίας …)
Περιβάλλον και ενέργεια (αύξηση του ρόλου των νέων τεχνολογιών στην προστασία του περιβάλλοντος …)
Φροντίδα υγείας (ψηφιακές δράσεις τηλεπρόνοιας και φροντίδας …)
Ασφάλεια ( Πολιτική προστασία, διαχείριση εκτάκτων αναγκών … )
Κοινωνική ενσωμάτωση (ΑΜΕΑ, ψηφιακός αναλφαβητισμός …)
Τουρισμός και πολιτισμός (υπηρεσίες τουρισμού και πολιτισμού … )
Αστικές μεταφορές (Διαχείριση κυκλοφορίας, πάρκιγκ …)
Τομέας επικοινωνιών (αύξηση του ρόλου των οπτικών ινών και ασύρματων δικτύων …)
Διαχείριση αστικού σχεδιασμού
Συνεργασίες

5. Η ανάγκη και η υποχρέωση για συνεργασίες.

Παραπάνω αναφέραμε ότι βασικό ρόλο στη χάραξη των στρατηγικών στόχων της πόλης ή ενός τόπου γενικότερα έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Όμως με δεδομένο ότι οι αρμοδιότητες για σημαντικούς τομείς που καθορίζουν την πορεία ενός τόπου δεν την έχει η Τ.Α αλλά ποικίλοι φορείς όπως το Υπουργείο Πολιτισμού, η ΥΠΑ, ο Οργανισμός Λιμένα κά υπάρχει επιτακτική ανάγκη και υποχρέωση της συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο.Άρα η στρατηγική επιλογή για οικοδόμηση ταυτότητας ψηφιακής πόλης πρέπει να συναποφασισθεί από το σύνολο των φορέων της πόλης οι οποίοι θα εντάξουν στα επιχειρησιακά τους σχέδια ενέργειες και δράσεις υποστήριξης του στρατηγικού στόχου.

Στο παραπάνω σχήμα αποτυπώνεται η συνεργασία των τοπικών φορέων γύρω από το στρατηγικό σχέδιο με την πολιτική εκπροσώπηση, την κοινωνική διαβούλευση, την Επιστημονική στήριξη, την ομάδα διαμορφωτών της κοινής γνώμης και την εκστρατεία προώθησης του κοινού στόχου.

6. Τα κύματα αξιοποίησης των τεχνολογιών πληροφορικής και Επικοινωνιών στο αστικό περιβάλλον στην Ελλάδα

Το πρώτο κύμα.

Ουσιαστικά μέχρι την έναρξη του 3ου ΚΠΣ ο Δημόσιος τομέας (πάσης φύσεως οργανισμοί παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες) πέρασε την φάση μηχανοργάνωσης των υπηρεσιών του.

Το δεύτερο κύμα.

Για πρώτη φορά με την ευκαιρία των χρηματοδοτήσεων του 3^ου ΚΠΣ σχεδιάζονται εξωστρεφείς υπηρεσίες προς τους πολίτες.Οι διαδικτυακές πύλες των Δήμων και άλλων φορέων αρχίζουν να προσφέρουν υπηρεσίες διαφόρων επιπέδων.

· Υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης όπως πληροφόρηση ( για τις διαδικασίες συναλλαγών φορέα-πολίτη, τις δραστηριότητες στις πόλεις, τις ανακοινώσεις , τα έργα και τις πολιτικές πρωτοβουλίες, χρηστικές πληροφορίες για τα ανοικτά βενζινάδικα, φαρμακεία, σινεμά κτλ), δυνατότητα κατεβάσματος αρχείων αιτήσεων αλλά και υπηρεσίες τρίτου επιπέδου (ηλεκτρονική υποβολή αιτήματος) και τετάρτου (ολοκλήρωση της συναλλαγής με ηλεκτρονικό τρόπο όπως είναι οι ηλεκτρονικές πληρωμές).Αναπτύσσονται υπηρεσίες αξιοποίησης των Γεωγραφικών Συστημάτων πληροφοριών.

Υπηρεσίες e-Δημοκρατίας όπως συστήματα δημοσιεύσεων και αναζήτησης αποφάσεων οργάνων διοίκησης, διαβουλεύσεων, δημοσιοποίηση δημοπρασιών και προσλήψεων προσωπικού.
Εμφανίζεται ψηφιακό περιεχόμενο όπως ιστορικά και πολιτιστικά αρχεία, συστήματα αναζητήσεων και ανευρέσεων, ψηφιακές βιβλιοθήκες.
Δημιουργούνται θεματικές διαδικτυακές πύλες για τον Τουρισμό, τον πολιτισμό , την ιστορία ή τις φυσικές ομορφιές των τόπων.
Αξιοποιούνται τα κοινωνικά δίκτυα για την επικοινωνία τοπικών αρχών και πολιτών.
Δημιουργούνται 72 Μητροπολιτικά δίκτυα οπτικών ινών στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας και ασύρματα δίκτυα ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο.
Ταυτόχρονα ο ιδιωτικός τομέας ισχυροποίεί τις υποδομές και επεκτείνει τις υπηρεσίες του ( κινητή τηλεφωνία ,σταθερή ευρυζωνικότητα, e-πωλήσεις καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών, e-marketing ,Β2Β, κά )

Το χαρακτηριστικό όμως αυτής της περιόδου είναι ότι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μένουν στο εσωτερικό κάθε οργανισμού.Δηλαδή κάθε ένας κοιτάζει το σπίτι του.Ούτε το γείτονα , ούτε τη γειτονιά.

Ώρα για το τρίτο κύμα.

Για να αναδειχθεί ένας τόπος σε ψηφιακό, ευφυή , intelligent, smart κτλ πρέπει να υπάρχει το κατάλληλο κοινωνικό, οικονομικό περιβάλλον που δημιουργεί τις ανάγκες για καινοτομικές δράσεις με σκοπό είτε οικονομικά αποτελέσματα είτε βέλτιστη παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες.Η ύπαρξη μιας δημιουργικής οικονομίας εκμεταλλεύεται την ύπαρξη Πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, εξωτερικών συνεργασιών, ορθολογικής διακυβέρνησης για να ικανοποιήσει τους στόχους της.Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται τα συνεργατικά clusters και τα περιφερειακά συστήματα καινοτομίας.Όταν αυτές οι ανάγκες υποστηρίζονται από πλήθος υποδομών , προϊόντων και υπηρεσιών πληροφορικής και επικοινωνιών τότε αυξάνεται η παραγωγικότητα, η ανταγωνιστικότητα και η ικανοποίηση των πολιτών.Έτσι δημιουργείται η ταυτότητα και η εικόνα του ψηφιακού τόπου.

Ας αναφερθούμε με παραδείγματα.Στην Κρήτη μετά αρκετές παλινωδίες , θετική αλλά και αρνητική εμπειρία καταλήξαμε σε τέσσερεις σημαντικές αποφάσεις για τη διαχείριση του τόπου μας.

Α.Το brand που θα στηρίξουμε και θα στηριχθούμε είναι το ΚΡΗΤΗ.

Β.Στρατηγική μας επιλογή είναι να στηρίξουμε και να στηριχθούμε στον Τομέα του Τουρισμού και της πρωτογενούς παραγωγής.

Γ.Πρέπει να συνεργασθούμε όλοι μαζί.

Δ.Εργαλείο για την επιτυχία είναι τα ανταγωνιστικά στοιχεία της ταυτότητας της Κρήτης.Δηλαδή θα στηριχθούμε στην Τοπικότητα.

Πριν ακόμα τα παραπάνω διατυπωθούν οριστικά, η οικονομία του νησιού υποδείκνυε πρωτοβουλίες που έπρεπε να αναπτυχθούν ,αν πράγματι θέλαμε βελτιστοποίηση οικονομικών αποτελεσμάτων.

Έτσι δημιουργήθηκε το Κρητικό Σύμφωνο Ποιότητας για την ταυτοποίηση και προβολή της Κρητικής διατροφής, το σήμα Κρητικά χέρια για την χειροτεχνία, το δίκτυο μικρών τουριστικών καταλυμάτων, το δίκτυο Κρητικού ελαιολάδου, το δίκτυο οινοποιών , η Αστική Σύμπραξη Τουριστικής Ανάπτυξης (ΑΣΤΑ) για την διαχείριση του προορισμού Κρήτη.Είναι αυτονόητο ότι οι δραστηριότητες αυτές διαπλέκονται μεταξύ τους και αλληλοεπηρεάζονται. Με την συνεργασία όλων αυτών των φορέων αλλά και άλλων όπως η Ένωση Ξενοδοχείων, η Λέσχη Αρχιμαγείρων δημιουργείται το cluster του Τουρισμού στην Κρήτη.

Σε αυτό το περιβάλλον υπάρχει το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Πολυτεχνείο, το ΑΤΕΙ και το Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας. Σαν φυσική συνέπεια ,με την συμβολή της Περιφέρειας Κρήτης συγκροτήθηκε το Περιφερειακό Συμβούλιο Καινοτομίας.Στόχος του είναι η συμβολή στην τοπική ανάπτυξη σχεδιάζοντας και προτείνοντας καινοτομικούς τρόπους διαχείρισης των θεμάτων.

Βασική συνιστώσα της καινοτομίας είναι η χρήση υποδομών και εφαρμογών πληροφορικής και επικοινωνιών. Ήδη έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός για την διαδικτυακή πύλη marketing της Κρήτης, την διαδικτυακή πύλη διαχείρισης και προβολής της αγροτικής παραγωγής του νησιού. Προχωρούν οι διαδικασίες (ΑΣΤΑ) για ηλεκτρονικές κρατήσεις συνδυάζοντας τις συμφωνίες με αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους και τις προσφορές διαμονής. Άμεση συνέπεια ο σταδιακός περιορισμός της επιρροής των tour operators.

Έτσι μπορούμε να πούμε ότι σε πρώτο επίπεδο έχουμε τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας σε δεύτερο επίπεδο έχουμε τις συνεργασίες για την σχεδίαση, την παραγωγή, την μάθηση, την αξιολόγηση και μεταφορά καινοτομίας και σε τρίτο επίπεδο τις ψηφιακές εφαρμογές που εξυπηρετούν τις παραπάνω ανάγκες.

Βασικό στοιχείο των επόμενων χρόνων είναι το θέμα της διαχείρισης των τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων που παράγονται, κυκλοφορούν και αποθηκεύονται. Με την πάροδο του χρόνου οι συλλέκτες δεδομένων από το αστικό περιβάλλον θα πολλαπλασιάζονται καθιστώντας το ερώτημα πως αξιοποιούμε αυτά τα δεδομένα στον αστικό σχεδιασμό ,τη βελτίωση της ζωής των πολιτών και ιδιαίτερα των κοινωνικά πιο αδύναμων.

Αν μας ρωτήσουν τι είναι η Πανεπιστημίου η εύκολη απάντηση είναι οδός. Αν όμως μελετήσουμε λίγο τα δεδομένα θα διαπιστώσουμε ότι στην πραγματικότητα είναι μια πλατφόρμα ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων ( οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών κτλ). Η κάθε δραστηριότητα υλοποιείται πρωτίστως για τον εαυτό της. Αλλά είτε το συνειδητοποιεί είτε όχι εξαρτάται από τις διπλανές και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνει σχετίζονται και με το πλέγμα των σχέσεων με τις άλλες δραστηριότητες του ιδίου χώρου αλλά και άλλων .

Το ίδιο και το διαδίκτυο του μέλλοντος θα στηρίζεται στη διασύνδεση κάθε είδους αισθητήρων και βασιζόμενο σε κοινά και δημόσια πρωτόκολλα και πρότυπα θα διασυνδέει αντικείμενα , ανθρώπους, χώρους , συσκευές μεταφέροντας την πληροφορία. Μπορούμε να φαντασθούμε την ψηφιακή πόλη σαν μια πλατφόρμα πάνω στην οποία κουμπώνουν οι ψηφιακές εφαρμογές αξιοποιώντας τα δεδομένα από διάφορες πηγές (κυβερνητικές βάσεις δεδομένων, αισθητήρες ενεργειακής μέτρησης κτηρίων, μετρητές συγκοινωνιακού φόρτου κτλ) και αποδίδοντας υπηρεσίες στους πολίτες. Η έκρηξη αυτή της κυκλοφορίας και διαχείρισης της πληροφορίας θα βοηθήσει την ικανοποίηση στόχων των τοπικών κοινωνιών αλλά θέτει τους θεσμικούς εκπροσώπους της διακυβέρνησης αλλά και τους πολίτες σε τεράστια διλλήματα για την προστασία της ιδιωτικότητας , των προσωπικών δεδομένων και γενικότερα την αποτροπή της χρήσης των πληροφοριών για τον κοινωνικό έλεγχο της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής των πολιτών.

Ας εξετάσουμε προς ποια κατεύθυνση αναπτύσσονται οι νέες τεχνολογίες και ποιες νέες κοινωνικές ανάγκες δημιουργούνται ώστε με τον κατάλληλο συνδυασμό να εξυπηρετηθούν στο αστικό περιβάλλον οι ανάγκες των πολιτών.

Σύμφωνα με μελέτες ,αλλά και τις εκτιμήσεις των ανθρώπων της αγοράς πέντε τεχνολογίες θα σημαδέψουν τα επόμενα χρόνια.

Η ευρυζωνική συνδεσιμότητα, η υπολογιστική του σύννεφου (Cloud), οι έξυπνες προσωπικές συσκευές, οι εξελίξεις στις δημόσιες διεπαφές, ανοικτές υποδομές δεδομένων.

Ταυτόχρονα στη σφαίρα των κοινωνικών διεργασιών παρατηρούνται οι παρακάτω τάσεις:

Αιτήματα για δημοκρατική και ανοικτή διακυβέρνηση.

Τμήμα δραστηριοτήτων που μέχρι τώρα ήταν στη σφαίρα του δημοσίου ενδιαφέροντος διεκδικείται από εθελοντικές πρωτοβουλίες πολιτών.

Απαίτηση μείωσης της επιρροής μεσαζόντων στη σχέση παραγωγών προϊόντων ή υπηρεσιών και τελικών καταναλωτών.

Πρόσβαση παντού και ψηφιακές υπηρεσίες για την μείωση της φυσικής παρουσίας στα γκισέ.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω οι τοπικοί κυβερνήτες και οι σχεδιαστές της πλατφόρμας της ψηφιακής πόλης πρέπει να απαντήσουν με τον κατάλληλο τρόπο σε προκλήσεις σαν τις παρακάτω:

Η πλατφόρμα ανάπτυξης της ψηφιακής πόλης πρέπει να στηρίζεται σε ανοικτά πρότυπα, με διαλειτουργικότητα των εφαρμογών, με ένα συνδυασμό έτοιμων κλειστών εφαρμογών αλλά και εφαρμογών ανοικτού λογισμικού, τροποποιήσιμου και επαναχρησιμοποιήσιμου και πολλές στηριγμένου σε συνεργατικές στρατηγικές σε πλαίσιο διαφάνειας και κοινωνικής ένταξης.

Ο όγκος των δεδομένων και η ποικιλία των τρόπων αξιοποίησης τους θα δώσει την δυνατότητα να εμφανισθούν διαφορετικά σχέδια ,ανταγωνιστικά μεταξύ τους για το ποιες κατευθύνσεις πρέπει να πάρουν οι έξυπνες πόλεις. Το στοίχημα θα είναι ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Ανοικτά δίκτυα καινοτομίας, προληπτικός σχεδιασμός με ανασχεδιασμό των μοντέλων που δημιουργούν ψηφιακά χάσματα. Οι τάσεις στην ανάπτυξη διεπαφών που μειώνουν την ανάγκη γραπτού κειμένου και πληκτρολόγησης χρησιμοποιώντας χειρονομίες και φωνητικές εντολές, θα βοηθήσει τους ανθρώπους με μειωμένες ικανότητες να επικοινωνούν με την συσκευή και τις υπηρεσίες της.

Μια άλλη τάση που περιγράψαμε παραπάνω ,η αύξηση του ρόλου των φορητών προσωπικών συσκευών υποδεικνύει την ανάγκη του σχεδιασμού ολοένα και περισσότερων εφαρμογών για το κινητό τηλέφωνο ή το tablet.

Και φυσικά υπάρχει η ανάγκη της βελτίωσης των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών για να μπορούν να συμμετάσχουν στην κοινωνία της πληροφορίας.

Βασικά στοιχεία της απαίτησης για δημοκρατικότερη διακυβέρνηση αλλά και συμμετοχικής προσέγγισης στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών είναι:

Οι απαιτήσεις των πολιτών και των εθελοντικών οργανώσεων για συμμετοχή στη ζωή της πόλης δημιουργούν νέες υποχρεώσεις. Πολλά δεδομένα που μέχρι τώρα κατείχε και διαχειριζόταν ένας οργανισμός βγαίνουν στη δημόσια σφαίρα. Για παράδειγμα :

Σήμερα ένας πολίτης έχει την δυνατότητα να δηλώσει ένα πρόβλημα ή ένα παράπονο στη διαδικτυακή πύλη του Δήμου και η Δημοτική υπηρεσία να αναλαμβάνει την υποχρέωση να επιλύσει το πρόβλημα. Σκουπίδια σε ένα κοινόχρηστο χώρο ή ανάγκη επισκευών σε μια παιδική χαρά ή αισθητική υποβάθμιση ενός δημόσιου χώρου. Κλασικά , είναι μια υποχρέωση του Δήμου να επιλύσει τα προβλήματα. Όμως σήμερα έχουν δημιουργηθεί σε όλη την Ελλάδα πρωτοβουλίες πολιτών ( Atenistas,Patrinistas, Minoistas κτλ) που εθελοντικά αναλαμβάνουν την επίλυση τέτοιων θεμάτων.
Άρα δεν θα ήταν καλύτερα οι αναφορές προβλημάτων να μην εγκλωβίζονται στο πληροφοριακό σύστημα του Δήμου αλλά να δηλώνονται σε μια ανοικτή στη πρόσβαση πλατφόρμα όπου και οι δημοτικές υπηρεσίες αλλά και οι εθελοντικές οργανώσεις θα ενημερώνονται και θα σχεδιάζουν τις παρεμβάσεις τους ;

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η δήλωση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα.Στη σημερινή δύσκολη για πολλούς πολίτες οικονομική κατάσταση παρατηρούμε ότι εκτός των δημοσίων και δημοτικών υπηρεσιών δραστηριοποιούνται εθελοντικά ομάδες ή πρόσωπα προσφέροντας τρόφιμα , ρούχα ή χρήματα για την ανακούφιση των αδυνάτων. Άρα μια πλατφόρμα ανοικτή στη πρόσβαση με τις ανάλογες πρόνοιες για προστασία των προσωπικών δεδομένων για την διαχείριση δημοσιοποίησης κοινωνικών προβλημάτων και επίλυσης τους από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς δεν θα ήταν καλύτερα από ένα κλειστό σύστημα κάθε μεμονωμένου οργανισμού ;

Ακόμα, αν σε μια πόλη το μέγεθος της οικονομικής και κοινωνικής ζωής δεν επιτρέπει οικονομίες κλίμακας ο καλλίτερος τρόπος είναι ο περιφερειακός σχεδιασμός για από κοινού αξιοποίηση υποδομών , υπηρεσιών και ανθρώπινου δυναμικού.Στην Κρήτη ήδη οι τέσσερεις μεγάλες πόλεις Ηράκλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Άγιος Νικόλαος έχουμε σχεδιάσει από κοινού ψηφιακές εφαρμογές σε τρία πεδία (διαχείριση κυκλοφορίας, τηλεπρόνοια, υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ) που θα κατασκευασθούν μια φορά και θα αποδίδονται ως υπηρεσία στους παραπάνω δήμους αλλά και σε όποιον άλλο Δήμο επιθυμεί.

Ποιά , λοιπόν , είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία του τρίτου κύματος που αναφέραμε παραπάνω ;

Είναι ότι τώρα ξεφεύγουμε από τον σχεδιασμό ενός μεμονωμένου οργανισμού ( ψηφιακός δήμος, ψηφιακό νοσοκομείο, ψηφιακό επιμελητήριο) και ο σχεδιασμός μας αφορά όλη την πόλη.Ο σχεδιασμός συνοδεύεται από συνεργασίες δημόσιου, επιχειρήσεων , ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων και εθελοντικών οργανώσεων. Πολλά δεδομένα βγαίνουν έξω από τους οργανισμούς στο ανοικτό περιβάλλον , διαλειτουργούν και παράγουν καινούργιες πληροφορίες.

Συμπερασματικά όλοι λαμβάνουν υπόψη όλους ,στα πλαίσια μιας ανοικτής δημοκρατικής διακυβέρνησης με συμμετοχικά χαρακτηριστικά και πρόνοιες για τους κοινωνικά αδύναμους.

7. Η αξιολόγηση του Ηρακλείου ως μια από τις Smart21 of 2012

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εμπειρίες μου ήταν η συμμετοχή στην διαδικασία αξιολόγησης της πόλης του Ηρακλείου από τον οργανισμό Intelligent Community Forum που εδρεύει στη Νέα Υόρκη ως μια από τις 21 πιο «smart» πόλεις του κόσμου για το 2012.Όσο κι αν πολλές φορές αμφισβητούνται οι διάφορες λίστες κατατάξεων που δημοσιεύονται συχνά πυκνά ή τα κριτήρια αξιολόγησης δεν λαμβάνουν υπόψη τους πολλαπλούς παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία ή την αποτυχία μιας πόλης εντούτοις μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν αφορμές για αυτογνωσία αλλά και επανασχεδιασμού της τακτικών της κινήσεων για την οικοδόμηση της ταυτότητας και της εικόνας της.

Το κεντρικό θέμα αξιολόγησης για το 2012 ήταν κατά πόσο υπάρχει ένα οικοσύστημα καινοτομίας στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών.Σε ποιους τομείς όμως οι πόλεις έπρεπε να έχουν επιδείξει αποτελέσματα για να αξιολογηθούν ;

Α.Background :Περιγραφή της θέσης της κοινότητας, χαρακτηριστικά ενδιαφερόντων, δημογραφία και ιστορία που σχετίζονται με τη σημερινή κατάσταση της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.

Β.Challenge:Περιγραφή των οικονομικών , κοινωνικών, πολιτικών προκλήσεων του μέλλοντος που επιτρέπουν να ξεκινήσει μια διαδικασία αλλαγών χρησιμοποιώντας τις τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών

Γ.Strategy & Programs:Οι ιδέες, τα σχέδια και οι διαδικασίες με τις οποίες η κοινότητα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες. Περιγράψτε τις οργανώσεις που συμμετέχουν, πώς συνεργάζονται, και πώς οι βασικές ιδέες εξελίχθηκαν και διαμορφώθηκαν σε μια συνεκτική στρατηγική. Η απάντηση θα δοθεί με βάση τους παρακάτω δείκτες. Broadband, Knowledge Workforce, Digital Inclusion, Innovation, Marketing and Advocacy

Δ.Results: Περιγράψτε τα αποτελέσματα που παράγονται έως σήμερα από τη στρατηγική όσον αφορά τις νέες υποδομές, νέες επενδύσεις, καλύτερη ποιότητα ζωής, βελτίωση των εκπαιδευτικών επιτευγμάτων , η αύξηση της απασχόλησης, αύξηση του εισοδήματος, νέες βιομηχανίες ή ανάπτυξη των υφιστάμενων βιομηχανιών (συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων), και νέες αποδόσεις για τους πολίτες και τους οργανισμούς. Η απάντηση θα δοθεί με βάση τους παρακάτω δείκτες Broadband, Knowledge Workforce, Digital Inclusion, Innovation, Marketing and Advocacy

Ε.Platform for Innovation :Προβολή από ένα έως τρία παραδείγματα καινοτομίας που συνενώνουν επιχειρήσεις, κυβέρνηση και των θεσμών σε μια δυναμική εταιρική σχέση και παράγουν αποτελέσματα που αποδίδουν καλύτερες και φθηνότερες υπηρεσίες προς τους πολίτες για τη γέννηση και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας

Υπάρχει ακόμα ένα διαδικτυακό test για όποιον επιθυμεί να βαθμολογηθεί δοκιμαστικά για να εκτιμήσει τις επιδόσεις της δικής του πόλης.

Από τα κριτήρια αξιολόγησης που περιλαμβάνονταν στην παραπάνω διαδικασία παρατηρούμε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο αποδίδονται οι ίδιες αξίες σε όλους τους στρατηγικούς άξονες για μια ψηφιακή πόλη που έχουμε περιγράψει μέχρι τώρα.

8. Τα παραδείγματα των Τρικάλων και του Ηρακλείου

8.1 Το 2002 ο τότε Δήμαρχος Τρικάλων Μιχάλης Ταμήλος αναγνώρισε την επιχειρηματική ευκαιρία του Ε.Π. « Η Κοινωνία της Πληροφορίας ».Πολιτικός μηχανικός, μελετητής με αναγνώριση στο χώρο της Θεσσαλίας και Ηπείρου αντιλήφθη ότι η πόλη του δεν διέθετε ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Επέλεξε ως στρατηγικό στόχο το όραμα της ψηφιακής πόλης και δημιούργησε αμέσως στελεχιακή ομάδα για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό με επικεφαλής ένα ικανό στέλεχος της αγοράς τον Οδυσσέα Ράπτη.Η πρώτη μεγάλη επιτυχία ήλθε με την δημιουργία του ασύρματου δικτύου της πόλης των Τρικάλων.

Το 2008 δημιούργησε την Αναπτυξιακή Εταιρία ΟΤΑ e-Trikala A.E. με στόχο την ανελλιπή λειτουργία των ψηφιακών εφαρμογών, την επέκταση αυτών και την διεύρυνση των συνεργασιών.

Σήμερα, τα e-Trikala AE λειτουργούν με προσωπικό 22 ατόμων και παρέχουν υπηρεσίες που στόχο έχουν την βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, την απλούστευση των καθημερινών συναλλαγών και την παροχή προνοιακών εφαρμογών σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες.

Το 2009 συμμετείχε ενεργά στην σύσταση της Διαδημοτικής Εταιρίας « Ψηφιακές Πόλεις Κεντρικής Ελλάδας Α.Ε.» με στόχο την διάδοση των ΤΠΕ σε όλους τους Δήμους της Κεντρικής Ελλάδας.Το 2009,2010 και 2011 τα Τρίκαλα αξιολογήθηκαν στις 21smart cities από τον οργανισμό ΙCF.

8.2 To 1998 ο Δήμος Ηρακλείου γίνεται μέλος του μεγαλύτερου δικτύου Ευρωπαϊκών πόλεων ,του Eurocities και εντάσσεται στην ομάδα Telecities (σήμερα Knowledge Society Forum).Από την συμμετοχή στην ζωή του δικτύου ( συνέδρια, επισκέψεις σε πολλές πόλεις της Ευρώπης, συνεργασίες σε προγράμματα ) αποκτήθηκε μια μεγάλη εμπειρία η οποία εκείνη την εποχή δεν μπορούσε να βρει διέξοδο στην Ελληνική πραγματικότητα.
Με τις χρηματοδοτήσεις του 3^ου ΚΠΣ ο Δήμος Ηρακλείου αρχίζει να υλοποιεί ένα σχέδιο ψηφιακών παρεμβάσεων.Όπως τα Τρίκαλα πρώτα δημιούργησαν το εκτεταμένο ασύρματο δίκτυο δημιουργώντας ισχυρές εντυπώσεις για την εικόνα τους, το Ηράκλειο παρουσίασε πρώιμα την διαδικτυακή του πύλη που παρείχε άνω των 160 ηλεκτρονικών υπηρεσιών.Είχε προηγηθεί η αποτύπωση όλων των διαδικασιών συναλλαγών Δήμου – δημοτών από την υπηρεσία , δουλειά η οποία μοιράσθηκε ελεύθερα και σε πολλούς άλλους Δήμους και εταιρείες πληροφορικής.
Σήμερα η διαδικτυακή πύλη του Δήμου Ηρακλείου είναι μια από τις τρεις δημοφιλέστερες δημοτικές πύλες (μαζί με του Δήμου Αθήνας και Θεσσαλονίκης) και ανάλογα με την εποχή πρωτεύει ή τριτεύει. Ο Δήμος Ηρακλείου δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα ασύρματα δίκτυα ελεύθερης πρόσβασης στη χώρα, το δεύτερο μεγαλύτερο Μητροπολιτικό δίκτυο Οπτικών Ινών, το δίκτυο ΙΚΑΡΟΣ ( οι Δήμοι της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου) για τις νέες τεχνολογίες και συνεργάζεται με τις άλλες πόλεις της Κρήτης στο σχέδιο από κοινού εκμετάλλευσης υποδομών και υπηρεσιών για τη μείωση του λειτουργικού κόστους.
Συμμετέχει επίσης ενεργά στο Περιφερειακό Συμβούλιο καινοτομίας Κρήτης.
Έχει δημιουργήσει κέντρα Ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο, συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και τους καθηγητές πληροφορικής Ββαθμιας εκπαίδευσης στο Κέντρο Ελεύθερου Ανοικτού Λογισμικού και με την Ένωση Ξενοδοχείων στο κοινωνικό δίκτυο LinkedTourism.

Προσθήκη νέου σχολίου