Η ιδέα του Ζωντανού ή Ανοιχτού Εργαστηρίου [Living Lab]

Υποβλήθηκε από Μοχιανάκης Κωστής την 11/01/2010 - 1:36μμ.
Σε προηγούμενη ανάρτηση σχετικά με το project Eastserve του Μάντσεστερ ,είχαμε αναφερθεί στην ιδέα του Ανοικτού εργαστηρίου [living Lab].
Σήμερα παρουσιάζουμε το κείμενο των Γιάννη Φραγκιαδάκη και Αντώνη Αγγελάκη από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, για μια πληρέστερη ενημέρωση.

Η ιδέα του Ζωντανού ή Ανοιχτού Εργαστηρίου [Living Lab] αφορά στη διαμόρφωση νέων μορφών κοινωνικής συνεργασίας με σκοπό την ανάπτυξη νέων καινοτόμων ιδεών, ριζικών ή προσαυξητικών τεχνολογικών λύσεων και εφαρμογών. Η μεθοδολογία υλοποίησης περιλαμβάνει την ευρεία χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών και την ανάπτυξη εικονικού περιβάλλοντος συνεργασίας ανάμεσα σε ετερογενή κοινωνικά υποκείμενα και φορείς, αποσκοπώντας τόσο στη διασύνδεση και συγκεντροποίηση παράλληλων δυναμικών όσο και στην ενίσχυση του επιπέδου εισροών στη διαδικασία τεχνολογικής ή καινοτομικής ανάπτυξης.

Οι βασικές αρχές ενός ανοικτού εργαστηρίου περιλαμβάνουν:

- την αλληλεπίδραση: η διάδραση ανάμεσα σε ετερογενή μεταξύ τους κοινωνικά υποκείμενα αποτελεί το ιδανικό πλαίσιο ανάπτυξης νέων ιδεών

- τις πολλαπλές εισροές: οι τελικοί χρήστες των υπηρεσιών αποτελούν πεδίο αξιολόγησης και ελέγχου νέων τεχνολογικών πρωτοτύπων και συστημάτων αλλά και πηγή νέων εννοιών και λύσεων

- τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών: οι ΤΠΕ προσφέρουν σήμερα τις δυνατότητες βέλτιστης ενίσχυσης της πραγματικής ή εικονικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε τεχνολογικούς, παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς και χρηστές τεχνολογίας και παραγωγής νέων καινοτόμων ιδεών συστημάτων και εφαρμογών

Οι μεθοδολογίες των ανοικτών εργαστηρίων είναι προσανατολισμένες περισσότερο προς το πεδίο της αλληλεπίδρασης προς τους χρήστες τεχνολογίας και καινοτόμων προϊόντων καθώς και προς την εφαρμογή ερευνητικών ή τεχνολογικών λύσεων σε πραγματικές κοινωνικές συνθήκες και επίλυση καθημερινών προβλημάτων με τη χρήση νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, ενώ συνήθως αποτελούν ενώσεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με σκοπό την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες.

Τα ανοικτά εργαστήρια λειτουργούν ως περιβάλλοντα ανάπτυξης, δοκιμής, ελέγχου και συν-δημιουργίας νέων υπηρεσιών, προϊόντων και συστημάτων σε πλήθος ερευνητικών και τεχνολογικών πεδίων όπως ΤΠΕ, μικροηλεκτρονική, βιομηχανικά συστήματα, χημικές διεργασίες, τεχνολογίες υγείας, νέα υλικά, επιχειρησιακές διεργασίες, διοίκηση δημοσίου τομέα, εκπαίδευση καθώς και σε ένα ευρύτατο πρίσμα εφαρμογών σε κλάδους του πρωτογενούς τομέα, της μεταποίησης, των υπηρεσιών, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, της υψηλής τεχνολογίας, καθώς και στον τομέα της δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης.
Τα ανοικτά εργαστήρια αποτελούν συνεπώς μια πλατφόρμα καινοτομίας, η οποία μπορεί να λειτουργήσει πέρα από γεωγραφικούς ή άλλου είδους περιορισμούς περιορισμούς, να εμπλέξει όλους τους πιθανούς ενδιαφερόμενους, παραγωγούς και χρήστες τεχνολογίας, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, φορείς διακυβέρνησης καθώς και να δημιουργήσει συνεκτικές κοινωνικές δυναμικές σε αστικούς ή ημιαστικούς χώρους.

Οι βασικές προοπτικές επιπτώσεις από τη λειτουργία ενός ανοικτού εργαστηρίου περιλαμβάνουν:

· εμπλοκή χρηστών τεχνολογίας σε διαδικασίες παραγωγής και ανάπτυξης καινοτομίας

· σύγκλιση τεχνολογικών πεδίων και διαμόρφωση νέων τεχνολογικών διεπιφανειών και νέων ολοκληρωμένων λύσεων

· σύγκλιση τεχνολογικών και επιστημονικών αποτελεσμάτων προς τις καθημερινές ανάγκες

· διαμόρφωση εκκολαπτηρίων ιδεών, νέων ή υφισταμένων, και δυνατότητες πειραματικής διασταύρωσης [trial and error] εφαρμοσιμότητας και σκοπιμότητας

· έλεγχος καινοτόμων μεθόδων και πρωτοτύπων σε πραγματικές συνθήκες και εφαρμογές

· δυνατότητα συνεχούς προσαύξησης καινοτομικών εφαρμογών μέσα από την αλληλεπιδραστική μάθηση που προσφέρει η μεθοδολογία

· βελτίωση της κατανόησης και αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών αναγκών μέσα από την συνεχή πολυεπίπεδη απορρόφηση εισροών και ανατροφοδότηση

· παραγωγή στοχευμένων και αξιόπιστων προϊόντων και υπηρεσιών

· δ υνατότητα συν-διαμόρφωσης νέων πρωτοτύπων, μεθοδολογιών, προϊόντων και αγορών

· ανοιχτή πρόσβαση σε μεγαλύτερες βάσεις δεδομένων, γνώσης και τεχνολογίας

· νέες μορφές μεταφοράς τεχνολογίας και υποστήριξη εισαγωγής και μεταφοράς νέων εργαλείων μεταξύ χρηστών και μεταξύ χρηστών και παραγωγών με άμεσα οφέλη σε κοινωνικούς φορείς, μικρομεσαίες επιχειρήσεις κ.α

· νέες μορφές συνεργασίας (τυπικής ή άτυπης), δικτύωσης και συλλογικής μάθησης ανάμεσα σε φορείς με διαφορετική θέση στον κύκλο καινοτομίας

· διαμόρφωση νέων στρατηγικών δεξιοτήτων και λύσεων για τους εμπλεκόμενους φορείς.

Αρχικές προϋποθέσεις σύστασης Lab Plan:

i) Ορισμός του προβλήματος και σκοπιμότητα

ii) Διαμόρφωση άτυπου αρχικού εταιρικού σχήματος

iii) Βραχυπρόθεσμος σχεδιασμός ενεργειών και αξιοποίηση περιβάλλοντος (συναντήσεις και διαβούλευση, επαφή με σχετικούς φορείς Ε&ΤΑ, φορείς αυτοδιοίκησης, ΜΜΕπ και επιδίωξη στρατηγικών συμμαχιών, μελέτη καλών πρακτικών κ.α)

iv) Μελέτη των δυνατοτήτων αξιοποίησης της υφιστάμενης εμπειρίας των εταίρων

v) Μελέτη στρατηγικού πλαισίου σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (π.χ. ΠΕΠ, ΕΣΠΑ κτλ)

vi) Προσδιορισμός τεχνολογικών προδιαγραφών υποστήριξης της λειτουργίας του εργαστηρίου (τεχνολογικές υποδομές, εργαλεία, συστήματα κτλ)

vii) Συλλογική διαμόρφωση αρχικών τομέων ενδιαφέροντος σε ερευνητικο-τεχνολογικό επίπεδο και σε επίπεδο εφαρμογών

viii) Συλλογική διαμόρφωση μεθοδολογίας ανάπτυξης του εργαστηρίου (μέσα, εργαλεία, προσδιορισμός βασικών δεξιοτήτων του δικτύου, στόχοι, παρεμβάσεις, μοντελοποίηση λειτουργίας κτλ)

ix) Διαμόρφωση ενός αρχικού χώρου πειραματικής εικονικής αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας

x) Προσδιορισμός και προετοιμασία του πρώτου πειραματικού παραδείγματος συνεργασίας.

Καλά παραδείγματα:

H πρωτοβουλία ‘NorthRull’ συστάθηκε από μια ομάδα περιφερειών της βόρειας Φινλανδίας και μέσα από τη συνεργασία 2 πανεπιστημίων, περιφερειακών συμβουλίων, αναπτυξιακών φορέων και επιχειρησιακών σχηματισμών. Σκοπός είναι η ανάπτυξη καινοτόμων παρεμβάσεων σε αγροτικές περιοχές μέσα από τη χρήση ΤΠΕ.

www.northrull.fi

Το Art and Design City Helsinki Ltd. είναι ο συντονιστής στο ‘Helsinki Living Lab’ (Arabianranta) και μέσω του Helsinki Virtual Village λειτουργεί (1998) ψηφιακές υπηρεσίες για φοιτητές, επιχειρήσεις και κατοίκους στην Arabianranta, οι οποίες υποστηρίζονται υποδομές οπτικών ινών και υπηρεσίες ευρυζωνικότητας (π.χ. eHousemanager, Helsinki Virtual Village urban screens).

http://www.helsinkilivinglab.fi/

To ‘Tampere Central Region Living Lab’ (2008) συγκροτήθηκε με την υποστήριξη των Demola and VTT’s (Technical Research Centre of Finland) Open Web Lab. Σκοπός είναι η δημιουργία ενός οικοσυστήματος καινοτομίας με τη συμμετοχή ερευνητικών ιδρυμάτων, χρηστών και επιχειρήσεων.

www.hermia.fi

Το ‘iRegion Karlsruhe – δημιουργώντας τη δικτυακή οικονομία’ συστάθηκε στην Karlsruhe με τη συνδρομή τοπικών φορέων (Forschungszentrum Informatik-FZI, Karlsruhe Institute of Technology (KIT) and Center for Art and Media (ZKM) και πάνω από 100 ΜΜΕπ.). Σκοπός είναι η συνδιαμόρφωση και ανάπτυξη νέων τεχνολογικών λύσεων και συστημάτων, και κυρίως με βάση τις ΤΠΕ.

http://www.iregion.de

Το ‘Copenhagen Living Lab’ αποτελεί μια πρωτοβουλία στη Δανία που λειτουργεί και αναπτύσσει καινοτομικές λύσεις με αναφορά στο χρήστη (user-driven), σε ένα ευρύ φάσμα που περιλαμβάνει τεχνολογίες για ειδικές ηλικίες, ψηφιακές υπηρεσίες (media, information and entertainment) κ.α.

www.copenhagenlivinglab.com.